Winterverwachting januari en februari ijszeilvereniging De Westeinder door Ronsweer.nl

Wat is Ronsweer?

De webpagina Ronsweer is in 2012 opgericht en werd elke jaar groter. In wintermaanden heeft de pagina www.ronsweer.nl pieken tot 17.000 bezoekers per dag. Ronsweer is ook te volgen op facebook en heeft een Twitteraccount.

Tot nu toe stelde de huidige winter weinig voor. Af en toe een speldenprik met wat lichte vorst. Komt er nog winter is de grote vraag die winterliefhebbers (waaronder ook ik) zich stellen?

Poolwervel in stukken. Dezelfde koude uitwerking als vorig jaar?

Op 11 februari 2018 werd de stratosferische poolwervel gesplitst. 2 weken later zorgde dit voor een zeer koude periode met straffe oostenwind en in delen van Nederland voor natuurijs van 8cm begin maart.

Poolwervel in stukken. Wat is dat en dezelfde koude uitwerking als vorig jaar?

Het weer speelt zich voor het grootste deel af in de troposfeer, zijnde de luchtlaag die zich uitstrekt vanaf het aardoppervlak tot 10-12 kilometer hoogte. De luchtlaag boven de troposfeer, de stratosfeer, is van minder belang maar het is niet zo dat ontwikkelingen op stratosferisch niveau (10-50 kilometer hoogte), waar zich ook de kwetsbare ozonlaag bevindt, onbelangrijk zijn. Integendeel zelfs!
In de stratosfeer kan het onvoorstelbaar koud zijn. Temperaturen op 20km hoogte temperaturen van beneden -80º worden zelfs geregistreerd. Soms echter voltrekt zich een bijzonder sterke opwarming waarbij de temperatuur in enkele dagen met wel 50 graden (!) kan stijgen. Zulks wordt in meteorologische kringen een ‘Sudden Stratospheric Warming’ (SSW) genoemd. Dit fenomeen is doorgaans het gevolg van weersystemen in de troposfeer (niet zelden grootschalige hogedrukgebieden) die de ‘Polar Night Jet/poolwervel, een van west naar oost waaiende straalstroom die de Noordpool omcirkelt, verstoren. De Poolwervel begint dan sterk te golven en net als op het strand worden deze gebroken met als gevolg een sterke verzwakking of zelfs een omslag van de heersende ‘westerlies’ naar ‘easterlies’ in de atmosferische bovenkamer.

Ondertussen implodeert als het ware de aanwezige lucht in de stratosfeer boven de poolkap en door compressie voltrekt zich een sterke opwarming (SSW). Vaak resulteert dit in een verplaatsing van de poolwervel en in zeldzame gevallen splitst de poolwervel zich. Gevolg is uiteindelijk dat zich op grote hoogte ‘oostenwinden’ kunnen ontwikkelen die ook het weer in de troposfeer beïnvloeden met als gevolg een verzwakking van ‘onze straalstroom’. Dat resulteert dikwijls in een geblokkeerd stromingspatroon waardoor oostenwinden koude continentale vrieslucht naar het westen kunnen transporteren.
Het is uiteraard geen wet van meden en perzen dat een SSW en een splitsing van de poolwervel automatisch winterweer tot gevolg heeft maar een vorstperiode komt gemiddeld wel vaker voor bij zo’n gebeurtenis. Vaak (niet altijd, er zijn uitzonderingen) ontstaat er door een poolwervelsplitsing hogedruk boven Groenland-IJsland of Scandinavië en een koude noordoost- of oostelijke stroming.

Huidige stand van zaken 3 januari 2019

De SSW heeft de poolwervel gesplitst. Midden januari volgt er zelfs nog een 2^de opwarming waardoor de poolwervel ook de rest van de maand januari en begin februari niet hersteld als een diepe en koude wervel die normaal gesproken een westcirculatie aanjaagt. De vraag is wanneer de downwelling (doorwerking van boven naar beneden) van de Stratosfeer naar ons weer in de Troposfeer gaat plaatsvinden. Normaal gesproken is dit binnen 2 weken maar soms gaat het eerder en soms wat later.

De kansen op winterweer met geblokkeerde stromingspatronen en wind die komt uit richtingen tussen noord en oost nemen gaandeweg januari en begin februari toe. We zullen zien of de drukgebieden zodanig komen te liggen dat er sprake zal zijn van echte transportkou. Echter een garantie op winterweer is het zeker niet. Er zijn in het verleden ook poolwervelsplitsingen geweest die niet resulteerden in winterweer bij ons, maar in winterweer in de Verenigde Staten. Het kan maar zo zijn dat deze splitsing er ook zo één is.

 

Wat zeggen de weercomputers?

 

Al jaren maken grote weercomputers zoals het Ecmwf en het UKMO uit Engeland en het GFS uit Minnesota in de VS seizoensverwachtingen. Hoewel deze nog in de kinderschoenen staan worden de verwachtingen wel steeds betrouwbaarder de laatste jaren. Voor deze winter werd een normaal tot zachte 1^e helft verwacht en in de 2^de helft van de winter waren er grotere kansen op koud weer. Dit sluit dus aan met de poolwervel splitsing die gisteren heeft plaatsgevonden (alhoewel modellen dit niet van te voren konden zien aankomen)

 

Hieronder de verwachting voor eind januari van het Ecmwf.

Wat zeggen de oude weer wijsheden?

Allemaal mooi die weercomputers maar Ronsweer met bijna 30 jaar ervaring op het gebied van het weer heb nog geen goed gevoel voor komende winter. Ik baseer dit op de Postma Doctrine. Rienk Postma is bekend van de doctrine dat in koude winters zachte verwachtingen kouder uitpakken en in zachte winters koude verwachtingen zachter worden. Tot nu toe is het laatste het geval. Elke keer wordt koud weer verwacht maar zodra het tijdstip dichterbij komt wordt de weersverwachting toch weer zachter bijgesteld. En dat beloofd dus weinig goeds voor de rest van januari en februari.

Conclusie

De weercomputers beloven dus nog winter maar of de kou komt en het koud genoeg wordt voor de ijszeilvereniging om te ijszeilen is nog afwachten. Elke dag wordt de lange termijn rond 20.00uur geupdate met de nieuwste lange termijn weerkaarten. Neem eens een kijkje op www.ronsweer.nl en scroll door de diverse menu’s.

Ron Engelen/ Ronsweer 5 januari 2019.